İ-BİL Sistemi TUBİTAK tarafından desteklenen ALIENCHALLENGE (TD: European Information System for Alien Species) adlı COST aksiyonunun bir parçası olan TOVAG - 113 O 790 numaralı proje kapsamında hazırlanmıştır.
Türkiye’nin coğrafik, topoğrafik ve iklimsel açıdan son derece zengin olması beraberinde biyolojik açısından son derece çeşitli habitat ve ekositemlerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu zengin ekolojik çeşitlilik yanında kıtalar arası ulaşım ve enerji nakil yolarının kesişim noktasında yer alması ülkemizi istilacı türlerin taşınması ve yerleşebilmesi için de uygun hale getirirmektedir. Son yıllarda ticaret ve turizm ile otoyol, baraj, enerji hatlarının artışı ve bunların inşaası sırasında oluşan tahribatlara da bağlı olarak İstilacı Yabancı Bitkilerin sayısı önemli seviyede artmıştır. Ancak Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin korunması ve İstilacı Yabancı Türlere yönelik çalışmalar son derece sınırlıdır. İstilacı yabancı bitki türleri ise ülkemizde henüz karantina listesinde dahi yer almamakta, bu bitkilerin ekonomik ve çevresel etkileri ciddi bir şekilde ele alınmamaktadır. İstilacı yabancı bitki türleri/yabancı otlar, yerli türler olmayıp dışarıdan taşınan ve doğal dağılım sınırlarının dışında kalan alanlarda dahi çok iyi gelişebilen türlerdir. Tolerans sınırlarının son derece yüksek olması, sahip oldukları genetik çeşitlilik, gelişme ve üreme potansiyelleri ile üstlerinde herhangi bir çevre baskısının (herbivor türler, hastalık etmenleri vb.) bulunmaması gibi sebeplerle İstilacı yabancı otlar girdikleri bölgede diğer bitki türlerine üstünlük sağlamaktadır. İstilacı yabancı otlar taşındıkları bölgelerde biyolojik çeşitliliği etkilemekte, tarımsal üretimi sınırlandırmakta, çevre ve insan sağlığı yönüyle önemli sorunlara neden olmaktadırlar. Bu nedenle tüm dünyada olduğu gibi AB ülkelerinde de istilacı yabancı otlara ilgi her geçen gün artmaktadır. Zira söz konusu bu türlerle mücadelede diğer yabancı otlardan çok farklı idare stratejilerine ihtiyaç duyulmaktadır.
İstilacı bitkilerin yayılmasının önüne geçilmesi ve bulunduğu bölgelerde kontrol altına alınmasına (mümkünse eradikasyona) yönelik olarak stratejilerin geliştirilmesi için güncel durumlarının ortaya konması, yayılma eğilim ve yönlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçeveden iklim değişikliği de dikkate alınarak istilacı yabancı otların ülkemizde gelecekteki yayılma alanları ve etkilerinin tahmini için potansiyel dağılım haritalarını da içeren bir takip, erken uyarı ve müdahale sistemi oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Bu çerçeveden TUBİTAK tarafından desteklenen TOVAG/COST - 113 O 790 numaralı proje kapsamında; İstilacı Yabancı Bitki Türleri için Takip ve Bilgi Sistemi (İBİL-İstilacıları Bil) oluşturulmuştur. İ-BİL Sistemi ile; ileride bir bütün olarak İstilacı Yabancı Türlere adapte edilmesi, istilacı türlerin izlenmesi ve konuya ilişkin eksik bilgilerin giderilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
İ-BİL'de istilacı yabancı ot türlerinin biyolojik ve ekolojik özellikleri, idare yöntemleri, oluşturduğu zarar ve tehditlere ilişkin bilgilere, güncel ve potansiyel dağılım haritalarına ve bu türlerin ülkemiz için taşıdığı risklere yer verilmektedir. Sistem farklı web uygulamalarını içeren interaktif bir erken uyarı ve acil müdahale sistemi olarak iş görecek şekilde planlanmıştır. Sistem üzerinde sürekli güncellenecek haritalar; istilacı yabancı bitki türlerinin izlenmesi/takibini mümkün kılacak ve bu türlerin muhtemel etkilerinin anlaşılması için veri gereksinimlerinin giderilmesine katkı sağlayacaktır. Sistemimiz konuya ilgi duyan tüm paydaşlarımıza açıktır. Kayıt olarak ve konuya ilişkin bilgi birikimi ve deneyimlerinizi bizimle paylaşmanız bize güç verecektir. Sizleri İ-BİL'e kayıt olmaya davet ediyoruz.
Proje Ekibi
Doç. Dr. Cumali ÖZASLAN (Proje Yürütücüsü)
Prof. Dr. Hüseyin ÖNEN
Prof. Dr. Bekir BÜKÜN
Dr. Öğ Üyesi Shahid FAROOQ
Dr. Hakan YILDIZ
Zir. Yük. Müh. Selçuk ÖZCAN