ADLANDIRMA
|
Microstegium vimineum L.
|
|
|
Bitki 10'dan fazla bilimsel isimlendirmeye sahiptir. Bunlardan Andropogon vimineium L. ve Eulalia viminea (Trin.) Kuntze literatürde en sık kullanılan sinonimlerdir (Anonim, 2014a).
|
|
|
|
Japanese stiltgrass, Nepalese browntop
|
|
|
Japonya, Kore, Çin, Malezya ve Hindistan
|
|
|
TAKSONOMIK GRUPLANDIRMA
Alem:
Plantae
Şube:
Charophyta
Sınıf:
Equisetopsida
Alt Sınıf:
Magnoliidae
Takım:
Poales
Aile:
Poaceae
Cins:
Microstegium
|
|
| |
DOSYALAR
Alıntı için: SARI T., ONEN H., SIRRI M., 2015. Microstegium vimineum L. S: 367-375. TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU, Editör Huseyin ONEN, T.C. GIDA, TAR. VE HAY. BAKANLIĞI. TAGEM, Bit. Sağ. Araş. Daire Başk., Ankara, ISBN: 978-605-9175-05-0
|
|
TANIMI VE BİYOLOJİSİ
Microstegium vimineum (Poaceae) tek yıllık, tohumla çoğalan otsu bir bitkidir. Bitki oluşturduğu yoğun bitki örtüsü, narin ancak küçük bir bambuyu andıran yapısı, soluk-yeşil grimsi rengi ve sivri uçlu yapraklarıyla diğer Poaceae'lerden kolayca ayırt edilebilir (Şekil 1 ve 2).
Gövdenin toprağa temas eden alt boğumlardan (nod) köklenerek yaz ve sonbahar ayları boyunca geniş bir alana yayılan bitki bir C4 bitkisi olmasına rağmen çoğu C4 bitkisinden farklı olarak sadece yüksek sıcaklık ve ışık koşullarına sahip bölgelerde bulunmaz. Digitaria sanguinalis ve Sporobolus airoides vb C4 bitkilerinin aksine son derece düşük ışık koşullarında dahi gelişip tohum üretebilmektedir. Nitekim sadece %5 oranında gün ışığı aldığında dahi tam güneş ışığı aldığı koşulların %17'si oranında kuru madde oluşturabildiği saptanmıştır (Winter ve ark., 1982). Bitki yüzeysel bir kök sistemine sahiptir. Gövde üzerindeki boğum ve boğum araları pürüzsüz ve tüysüz olup 0.6 - 1 m kadar boylanabilmektedir. Olumsuz çevre koşullarında gelişen bitkiler sadece 10 - 20 cm boya ulaşabilmekte, fakat bunlar da tohum oluşturmaktadır.
Yaprakları grimsi veya soluk yeşil renkli, alternat olarak dizilmiş, asimetrik, yaprak ayası mızrak şekili olup 3 - 12 cm uzunluğunda ve yaklaşık 1-1,5 cm kalınlığındadır. Yaprağın alt ve üst yüzeyi hafif tüylüdür. Yaprak üst yüzeyinde orta damar boyunca çizgi şeklinde gümüşi tüyler bulunur. Yakacık zarımsı yapıda, genellikle tüysü ve 0.5 - 2.0 mm uzunluktadır (Şekil 1).
Çiçeklenme terminal veya aksiller olarak narin bir sapın ucunda, salkım durumlu ve 2-7 cm uzunluğunda olup salkımın ana ekseninden dik açılı olarak çok sayıda küçük başakçığa ayrılır (Şekil 1). Çiçekler göz alıcı değildir. Yazın sonlarından itibaren çiçeklenen bitki sonbaharın ikinci yarısından itibaren de tohum bağlar. Hem kendine hem de yabancı tozlaşma ile oluşan tohumlar ebeveyn bitkinin hemen yakınına düşer. Tohum kavuzları 4.5 - 5.0 mm uzunlukta ve kılçıksızdır. Kavuzsuz tohum (karyopsis-dane) sarımsı-turuncu veya kırmızımsı renkte ve elips şekilli olup yaklaşık 3.0 mm boyundadır. (Radford ve ark., 1968; Radford ve ark., 1968; Barden, 1987; Tu, 2000; Tu, 2000; Swearingen, 2008; Rhoads ve Block, 2011). Tohumlar çimlenmeden önce soğuklama ihtiyacı (yüksek nemle bereber) duyar. Uygun şartları bulan tohumlar Martta çimlenmeye başlar, Nisan ayında 5-10 cm boya ulaşır (Barden, 1987). Vejetasyon dönemi sonunda her bitki yaklaşık 100 - 1000 adet tohum oluşturduktan sonra kış donları ile hayatiyeti sona erer. Oluşan tohumların çimlenme oranı nispeten düşük olup, çimlenmeyen tohumlar (çimlenme potansiyeline sahip alanlar) toprakta 3 - 5 yıl süreyle dormant halde canlılıklarını sürdürebilir (Woods,1989).
|
|
EKOLOJİK İSTEKLERİ VE DAĞILIM ALANLARI
Toprak isteği olarak, ph 5.8 - 4.8 arasında olan asidik toprakları tercih etmektedir. Ancak bazı popülasyonlar nötr veya hafif asidik olan, kireç taşının bulunduğu yüzeysel topraklarda da yayılım göstermektedir. M. vimineum’un bulunduğu topraklar, orta derecede potasyum ve fosfor, yüksek seviyede azot içermektedir (Redman, 1995). Toprakların genel olarak asitli olması, bitki besin elementlerinin kullanılabilirliğini kısıtlamaktadır. Bu topraklar genellikle nemli ve iyi drenajlıdır. Toprak yapısı killi tınlı, kumlu tınlı yada tınlı yapıdan oluşmaktadır (Hunt ve Zaremba, 1992).
Bir C4 bitkisi olan M. vimineum, diğer C4 bitkilerinden farklı olarak son derece düşük ışık alan bölgelerde dahi gelişebilmekte, tam güneşli koşullarda gelişimi gerilemektedir. Dolayısıyla bitki tamamen güneş alan veya tamamen gölge alanlar hariç bütün alanlarda bulunabilir. %25-50 güneşlenme koşullarında optimum gelişim gösterir (Winter ve ark., 1982; Horton ve Neufeld, 1998). Bitkinin sıcaklık isteklerine ilişkin detaylı çalışma bulunmamakla birlikte, kışları -23oC'ye bulan alanlarda dahi bitkinin gelişebildiği saptanmıştır (Tu, 2000).
M. vimineum'un genel olarak nemli ve iyi drene olabilen siltli-tın, kumlu-tın veya tınlı toprakları tercih ettiği, ağır bünyeli (kil seviyesi yüksek) topraklarda ise gelişemediği saptanmıştır (Hunt ve Zaremba, 1992). Ancak nemli toprakları sevmesine rağmen uzun süre su altında kalan bölgeleri tercih etmez. Fakat böyle alanlarda dahi tohumlar çimlenmeden uzun süre kalabilir ve uygun koşulları bulduğunda çimlenebilir (Rhoads ve Block, 2011). Diğer yandan bitki tarafından işgal edilen toprakların çoğunlukla asidik karakterde olduğu (pH-4,8 - 5,8), ancak kireçtaşı üzerinde oluşan yüzeysel nötre yakın topraklarda da büyüyebildiği belirlenmiştir. Ancak, bitki örtüsü ile kaplı alanlarda gübreleme diğer bitkilerin gelişimini kamçıladığından M. vimineum'un gelişimini olumsuz etkilemektedir (Barden, 1987).
Bitki doğal yolarla (yangın, sel vb) veya insan eliyle bozulan ve yukarıda belirtilen koşullara sahip alanları hızlı bir şekilde istila etmektedir (Tu, 2000; Swearingen, 2008). Bu çerçeveden bataklık alanlar, su hendekleri ve ırmak kenarları, nemli ormanlık alanlar, çalılık ve sulak alanlar, orman kenarları, su altında kalan alanlar, taban suyu yüksek çayırlık alanlar, çim alanları, yol ve otoban kenarları ile tarım alanları vb çok farklı bölgelerde bulunabilmektedir (Swearingen, 2008; Rhoads ve Block, 2011).
|
|
YAYILMA ŞEKLİ
Bitkinin hemen dibine düşen tohumlarının yakın veya uzak mesafelere yayılması temel olarak insanlar, hayvanlar ve su ile olmaktadır. İnsanlar bitkinin dağılımında önemli bir rol oynamaktadır. Tutunmalarını sağlayacak herhangi bir organları olmamasına rağmen son derece küçük olan tohumlar yine de bulaşık kuru ot, bölgeden taşınan toprak, ayakkabı ve araç tekerlerine yapışarak insanlar tarafından rahatlıkla taşınabilmektedir (Tu, 2000; Rhoads ve Block, 2011; Swearingen, 2008; Mehrhoff, 2000). Örneğin, ABD'ye Çin'den gelen porselenlerin ambalajlanması amacıyla kullanılan malzeme içinde sokulmuş ve çok kısa sürede çok geniş bir coğrafyaya yayılmıştır (Rhoads ve Block, 2011; USDA-NRCS, 1999). Yine geyik vb otçul hayvanlar bitkiyle beslenmemelerine rağmen tohumların dağılımına katkı sağlamaktadır. Ayrıca, ağır yağışlar sonucu oluşan su akıntıları ve/veya seller ile tohumlar oldukça uzak mesafelere dağılabilmektedir (Swearingen, 2008).
|
|
ZARARI VE KONTROLÜ
Oluşturduğu Zararlar;
1. Bitki tarım alanlarında kültür bitkileri ile rekabete girerek ve maliyetleri arttırmak suretiyle sorun oluşturabilmektedir .
2. Sadece 3-5 yıl içinde oluşturduğu yoğun bitki örtüsü alanı kaplayan ve diğer bitkileri gölgeleyen M. vimineum vejetasyonda yer alan ve diğer otsu bitki türlerine nerede ise yaşam hakkı tanımaz (Rhoads ve Block 2011). İstila edilen alanlarda bitkinin zamanla toprağın kimyasal özelliklerinde değişikliklere yol açması da ilave edildiğinde, rekabet gücü düşük ve yeni koşullara adapte olamayan yerli türlerin ortamdan tamamen kaybolması kaçınılmaz hale gelebilmektedir (Swearingen, 2008, Flory ve ark., 2007; Cole ve Weltzin, 2004).
3. M. vimineum, oluşturduğu yoğun bitki örtüsüyle odunsu bitkilerin çıkışını ve gelişimini de olumsuz etkileyebilmektedir. Bu sebeple ormanların gençleştirilmesi veya yeniden ormanlaştırma çalışmalarını da olumsuz etkileyebilmektedir (Oswalt ve ark., 2007)
4. Başta fareler olmak üzere bazı zararlılar için uygun koşulları oluşturmakta veya bunlara konukçuluk edebilmektedir (Tu, 2000; Swearingen, 2008).
Kontrolü;
1. Bitki genel olarak insanların yardımıyla uzak mesafelere taşınmaktadır. Bu sebeple karantina tedbirlerinin uygulanması, yeni taşındığı alanlarda ise bitkinin sürekli izlenmesi ve erken müdahale büyük önem taşır.
2. M. vimineum birçok istilacı bitki türünde görülen bazı tipik özelliklere sahiptir. Son derece hızlı bir şekilde çimlenir ve gelişir, bol miktarda tohum üretir, toprakta tohumları 5 yıl kadar canlılığını muhafaza eder ve diğer C4 bitkilerden farklı olarak zayıf ışık koşullarında dahi son derece iyi gelişim göstermektedir (Winter ve ark., 1982, Swearingen, 2008). Dolayısıyla işgal potansiyeli yüksek bir bitkidir. Ancak doğal yollarla veya insan eliyle tahrip edilen alanları son derece hızlı bir şekilde istila eden bitkinin doğal vejetasyon ile kaplı alanları istila süreci son derece yavaş olmaktadır. Ayrıca bitki örtüsü ile kaplı alanlarda gübreleme diğer bitkilerin gelişimini kamçıladığından M. vimineum'un gelişimini olumsuz etkilemektedir (Barden, 1987). Dolayısıyla istila tehdidi altındaki alanlarda vejetasyonun korunması ve gübreleme yoluyla desteklenmesi bitki ile mücadelede önem taşımaktadır. Diğer yandan tahrip edilmiş yol, ırmak ve orman kenarı ile erozyona uğramış alanlar vb hızla yeniden bitki örtüsü ile kaplanması gerekir.
3. Küçük alanlarda ve özellikle toprak tavında iken M. vimineum ile mekanik mücadelede elle yolma başarıyla uygulanmaktadır. Ancak yöntemin uygulanması oldukça zaman almakta ve uygulama maliyeti yüksek olmaktadır. Ayrıca biçme veya kontrollü yakma da bitkiyi kontrol altına almada etkili olabilmektedir. Ancak başarı için her üç yönteminde olabildiğince geç dönemde (yazın sonu-sonbahar başı) ve tohumlar oluşmadan önce uygulanması gerekmektedir (Barden, 1991; LaFleur ,1996; Tu, 2000; Swearingen, 2008;).
4. Üç aydan fazla süre ile bitkiyi su altında bırakmak veya vejetasyon dönemi boyunca bu işlemi aralıklarla tekrarlamak suretiyle bitki kontrol altına alınabilir. Otlatma ise kesinlikle etkili bir yöntem olmadığı gibi tohumların yayılmasına da sebebiyet verebilmektedir. Bitkinin biyolojik mücadelesine yönelik başarılı bir uygulama bulunmamaktadır (Barden, 1991; LaFleur, 1996; Tu, 2000; Swearingen, 2008).
5. Büyük alanlarda istilaların kontrol altına alınması için en etkili yöntem olarak kimyasal mücadele görülmekte ve bu amaçla farklı herbisit gurupları başarı ile uygulanmaktadır (Woods, 1989; Barden, 1991).
|
|
ÜLKEMİZ İÇİN TAŞIDIĞI MUHTEMEL RİSKLER
Bitkinin tercih ettiği ekolojik koşullar dikkate alındığında ülkemiz genelinde problem olma ihtimali bulunmamaktadır. Ancak özellikle Karadeniz, Marmara ve kısmen Akdeniz Bölgeleri bitkinin tehdidi altında bulunmaktadır. Karadeniz Bölgesinde yapılan sürvey çalışmalarında (Önen ve ark., Basılmamış) bitkinin tarım alanları (çay, sebze ve kivi bahçeleri, tarla ve bahçe kenarlar vb), orman ve nehir kenarları, yol kenarları ile boş alanlar gibi çok farklı ortamlarda bulunduğu ve bulunduğu alanlarda diğer otsu bitkileri tamamen bastırdığı ve tek başına yoğun bir bitki örtüsü oluşturduğu saptanmıştır. Dolayısıyla çok farklı ekolojik koşullara uyum sağlayan bitkinin ilerleyen dönemlerde tarımsal ve ekolojik açıdan önemli bir sorun olarak karşımıza çıkma olasılığı yüksek bir ihtimaldir.
|
|
KAYNAKÇA
ANONIM (2014a), Microstegium vimineum (grass). http://www.issg.org/database/ species/ecology.asp?si=686&fr=1&sts=&lang=EN ANONIM (2014b), Microstegium vimineum (Trin.) A.Camus, http://bizimbitkiler.org.tr/ v2/sonuc.php? BARDEN (1987), Invasion of Microstegium vimineum (Poaceae), an exotic, annual, shade-tolerant, C4 grass, into a North Carolina floodplain. American Midland Naturalist 118: 40-45. BARDEN (1991), Element Stewardship Abstract for Microstegium vimineum, stilt grass. The Nature Conservancy’s Wildland Invasive Species Program. HITCHCOCK (1971) A.S.. Manual of the grasses of the United States. Dover Publications, Inc. New York. HORTON, J.L. and H.S. NEUFELD. 1998. Photosynthetic responses of Microstegium vimineum (Trin.) A. Camus, a shadetolerant, C4 grass, to variable light environments. Oecologia 114: 11-19. HUNT ve ZAREMBA (1992), The northeastward spread of Microstegium vimineum (Poaceae) into New York and adjacent states. Rhodora 94(878): 167-170. LAFLEUR (1996), Invasive plant information sheet: Japanese stilt grass. The Nature Conservancy, Connecticut Chapter, Hartford, CT. MORTENSEN VE ARK. (2009) Moretensen, D.A., E.S.J. Rauschert, A.N Nord and B.P. Jones. 2009. Forest roads facilitate the spread of invasive plants. Invasive Plant Science and Management. 2:191-199. RADFORD (1968) A.E., Ahles, H.E. and C.R. Bell. Manual of the vascular flora of the Carolinas. The University of North Carolina Press, Chapel Hill. REDMAN (1995), Distribution and habitat types for Nepal Microstegium [Microstegium vimineum (Trin.) Camus] in Maryland and the District of Columbia. Castanea 60(3): 270-275. RHOADS A.F. BLOCK T. A (2011) Japanese stiltgrass Microstegium vimineum (Trin.) A. Camus Grass Family (Poaceae). http://www.paflora.org/pdf/INV-Fact%20Sheets/Microstegium%20vimineum.pdf. SWEARINGEN J.M. (2000) PCA Alien Plant Working Group – Japanese Stilt Grass (Microstegium vimineum). U.S. National Park Service, Washington, DC. http://www.nps.gov/plants/alien/fact/mivi1.htm. SWEARINGEN J.M. (2008). Fact Sheet: Japanese Stiltgrass. Plant Conservation Alliance's Alien Plant Working Group. Weeds Gone Wild: Alien Plant Invaders of Natural Areas. http://www.nps.gov/plants/alien/ TU, M. (2000) Element Stewardshıp Abstract for Microstegium vimineum. http://www.invasive.org/gist/esadocs/documnts/micrvim.pdf WINTER VE ARK. (1982), Microstegium vimineum, a shade adapted C4 grass. Plant Science Letters 24: 311-318. WINTER, K., SCHMITT, M.R. ve G.E. EDWARDS (1982) Microstegium vimineum, a shade adapted C4 grass. Plant Science Letters 24: 311-318. WOODS (1989), Control of Paulownia tomentosa and Microstegium vimineum in national parks. A report to The Great Smoky Mountains National Park.
|
|
|
POTANSİYEL DAĞILIM HARİTALARI
|
|
|
|